Alwin | A Life Win

HPV Vir�s� Nedir ve Nas�l Bula��r

HPV Nedir?

�nsan papilloma virüsü (HPV), Papillomaviridae ailesine ait, zarfs�z, çift sarmall� DNA virüsüdür. 100-ü a�k�n tipi vard�r ve yaln�zca insan epiteline yerle�ebilir; a��z, bo�az, genital bölge ve cilt gibi yüzeylerde si�illere yol açabilir. Memorial Sa�l�k GrubuAnadolu Sa�l�k Merkezi

HPV enfeksiyonu dünya genelinde yayg�nd�r. Seksüel aktiviteye sahip bireylerin büyük ço�unlu�u ya�amlar�n�n bir döneminde

HPV ile temas eder. WHO verilerine göre, ço�u ki�i enfeksiyonu do�al olarak temizler. Dünya Sa�l�k Örgütü

Ara�t�rmalar, kad�nlarda herhangi bir HPV enfeksiyonunun prevalans�n�n yakla��k %40 oldu�unu göstermektedir. Erkeklerde ise genital HPV enfeksiyonlar�n�n küresel ortalamas� %31 iken, yüksek riskli tipler %21 oran�nda görülmektedir. PMCDünya Sa�l�k Örgütü

HPV'nin önemi, baz� tiplerinin ra��m a�z� (serviks) kanseri ba�ta olmak üzere çe�itli kanser türlerinin temel nedeni olarak bilinir. WHO'ya göre, serviks kanserinin olu�umunun ana nedeni, yüksek riskli HPV enfeksiyonlar�d�r; ayr�ca bu tipler vulva, vajina, a��z, bo�az, penis ve anüs kanserleriyle de ili�kilidir. Dünya Sa�l�k Örgütü+1

Özetle:

• HPV, çok yayg�n bir DNA virüs grubu olup yaln�zca insan epiteline yerle�ir.

• Seksüel olarak aktif bireylerin büyük ço�unlu�u HPV ile kar��la��r.

• Enfeksiyonlar�n ço�u ba��kl�k sistemiyle temizlenir; kal�c� olanlar si�il ya da kansere yol açabilir.

• Yüksek riskli HPV tipleri farkl� kanser türlerinin temel nedenidir.

HPV Virüsü Nedir ve Nas�l Bula��r?

HPV virüsü, Papillomaviridae ailesine ait, zarfs�z ve çift sarmall� DNA virüsüdür. Bu grup yakla��k 200 tip içerir. Yaln�zca insan epitelyumuna tutunabilir ve özellikle cilt ile mukozal yüzeylerde lezyon olu�turabilir. (Kafkas J Med Sci (JournalAgent))

HPV bula�ma yollar� çe�itlidir:

• Cinsel ili�ki (vajinal, anal veya oral) en yayg�n ve iyi belgelenmi� bula� yoludur. (Biruni Hastanesi (Biruni Hastanesi))

• Cilt temas� yoluyla da bula�abilir. Do�rudan enfekte cilt ya da mukoza ile temas, özellikle genital veya çevresel alanlarda, riski art�r�r. (Memorial (Memorial Sa�l�k Grubu))

• �ndirekt temas: Enfekte ki�iye ait havlu, iç çama��r�, bornoz gibi ki�isel e�yalar�n payla��m�yla nadiren bula� mümkündür. (HPV Kondilom (hpvkondilom.com))

• Ortak alan kullan�m�: Hamam, kamuya aç�k tuvalet ve benzeri yerlerde hijyen kurallar�na uyulmamas� bula�ma riskini art�rabilir. (HPV Kondilom (hpvkondilom.com))

Baz� özel durumlar da bula�mada rol oynar:

• Do�um s�ras�nda geçi�: HPV pozitif annelerin normal do�umla dünyaya getirdi�i bebeklerde, nadiren solunum yolunda si�il geli�ebilir. (Memorial (Memorial Sa�l�k Grubu))

• HPV, cilt ve mukozaya yerle�ebilen, farkl� bula� yollar�na sahip bir DNA virüsüdür.

• Cinsel temas en belirgin bula� yoludur; ancak cilt temas� ve nadiren dolayl� temas da etkili olabilir.

• Do�um s�ras�nda anneden bebe�e bula� riski mevcuttur.

HPV Belirtileri Nelerdir?

HPV enfeksiyonu genellikle belirti vermez. Ba��kl�k sistemi ço�u zaman virüsü 2 y�l içinde temizler Hastal�k Kontrol ve Önleme Merkezleri Dünya Sa�l�k Örgütü.

Kad�nlarda HPV Belirtileri

• Genital si�iller (kondilom) vulva, vajina veya anüs çevresinde ortaya ç�kabilir. Düz ya da "karnabahar gibi" ç�k�nt�l� olabilir; bazen ka��nt� veya a�r�ya neden olabilir Mayo ClinicVikipedi.

• HPV'nin kansere yol açan yüksek riskli tipleri (HPV-16, HPV-18) genellikle asemptomatiktir. Ancak, uzun süreli enfeksiyon servikal hücre de�i�ikliklerine ve zamanla kansere dönü�ebilir PubMed+1.

Erkeklerde HPV Belirtileri

• Erkeklerde genital si�iller peniste, skrotumda veya anüs çevresinde olabilir. Ka��nt� veya hassasiyet yapabilir, ancak genellikle a�r�s�zd�r Mayo ClinicWebMD.

• HPV’nin baz� yüksek riskli tipleri penil, anal ve orofaringeal (bo�az, dil kökü) kanserlerle ili�kilidir PubMed+1.

• Erkeklerde HPV enfeksiyonu ço�unlukla belirti vermez. Görüntüye dayal� tan�, yani si�ilin görünmesi, tan�da s�k kullan�lan yöntemdir bswhealth.comIndian Health Service.

Di�er Vücut Bölümlerindeki HPV Belirtileri

• HPV baz� tipleri, a��z, bo�az ya da tonsil gibi bölgelerde si�il veya anormal ç�k�nt�lar olu�turabilir. Bu belirtiler nadiren görülür Hastal�k Kontrol ve Önleme Merkezleri Dünya Sa�l�k Örgütü.

• A��z ve bo�azda HPV kaynakl� kanser olu�umu belirti vermeden ilerleyebilir. Dolay�s�yla fark�ndal�k ve tarama önemlidir PubMed+1.

Özetle:

• HPV s�kl�kla belirtisiz seyreder.

• Genital si�iller, kad�n ve erkekte en çok görülen belirtilerdir.

• Yüksek riskli tipler, uzun vadede kanser geli�imine yol açabilir; genellikle belirti göstermez.

• A��z ve bo�az gibi bölgelerde nadiren si�il veya anormal olu�umlar görülebilir.

HPV Testi ve Tan� Yöntemleri

HPV taramas�, genellikle belirtiler görülmeden yap�lan bir tarama testidir. Kad�nlarda rahim a�z�ndan al�nan sürüntü örne�i, HPV enfeksiyonunu tespit etmek için laboratuvar ortam�nda incelenir. Bu yolla virüsün varl�� ve tipi belirlenebilir. (American Cancer Society, Memorial).

HPV DNA Testi ile Smear (Pap) Testi Aras�ndaki Fark

HPV testi, yüksek risk ta��yan HPV tiplerinin DNA’s�n� arar. Pap testi ise servikal hücrelerde kanser öncesi de�i�iklikleri (anormal hücreler) tespit eder. �kisi farkl� amaç ta��r. (American Cancer Society, Scripps Women’s Health).

Test Uygulama �ekli ve Örnek Al�m�

• Jinekolojik muayene s�ras�nda spekulum ile rahim a�z� aç�l�r.

• �nce f�rça ya da sürgü ile hücre örne�i al�n�r.

• Örnek, korunucu s�v� içinde laboratuvara gönderilir.

• Laboratuvarda PCR gibi yöntemlerle HPV DNA analizi yap�l�r; baz� testler tip tayini de sunar. (Aritmi Sa�l�k Grup, Dengetip).

Kimlere Ne S�kl�kta Nas�l Test Yap�lmal�?

• 25–65 ya� aras� bireyler, ana HPV testi olarak her 5 y�lda bir yüksek riskli HPV tipi taramas� yapt�rabilir.

• Alternatif olarak, Pap testi ile e� zamanl� (co-test) her 5 y�lda bir ya da sadece Pap testiyle her 3 y�lda bir tarama yap�labilir. (CDC, Wikipedia: Cervical screening).

Evde Örnek Toplama (Self-Collection) Yöntemi

Son günlerde baz� sa�l�k kurulu�lar�, özellikle eri�imin zor oldu�u veya rahats�zl�k hisseden bireyler için evde örnek toplama kitlerini (self-collection) klinik ortamda kullan�m�na izin veriyor. Bu yöntem, HPV DNA tespiti için uygun ortam sa�lar, ancak Pap testiyle birlikte yap�lamaz. (Verywell Health).

Özet:

• HPV testi, virüs varl��n� ve tipini tespit eder; Pap testi, kanser öncesi hücresel de�i�iklikleri tan�mlar.

• Her iki test genellikle ayn� örnekten yap�labilir, ancak farkl� amaçlara yöneliktir.

• Ya�a ve riske göre 3–5 y�lda bir test-tarama önerilir.

• Self-collection yöntemleri, tarama eri�imini art�ran yeni seçeneklerdir.

HPV Tipleri ve Riskli Alt Gruplar

HPV grubu, çok say�da alt tipe ayr�l�r. Baz� tipler dü�ük riskli, baz�lar� ise yüksek riskli olarak s�n�flan�r. Bu s�n�fland�rma, enfeksiyonun seyri ve kansere dönü�me potansiyeli aç�s�ndan önem ta��r.

Dü�ük Riskli HPV Tipleri

• HPV 6 ve HPV 11, genital si�illere (kondilom) neden olan ba�l�ca alt tiplerdir. Kansere dönü�üm riski dü�üktür. Bu tipler, genital bölgede en yayg�n görülen lezyonlar�n ba�l�ca nedenidir. (NCBI, Kanser.org)

Yüksek Riskli HPV Tipleri

• Yüksek risk s�n�f�nda en s�k rastlanan alt tipler HPV 16 ve HPV 18’dir. Cervical (rahim a�z�) kanserlerinin yakla��k %70’i bu iki tipe ba�l�d�r. (PubMed, Dünya Sa�l�k Örgütü, Kanser.org, cancer.gov)

• Di�er yüksek riskli tipler aras�nda HPV 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 ve 59 gibi alt tipler yer al�r. Bu tipler de rahim a�z� kanserine katk�da bulunabilir. (NCBI, cancer.gov, Frontiers)

• HPV-16, anal ve orofarinks (bo�az) kanserleriyle güçlü �ekilde ili�kilidir. HPV-18 ise adenokanser �eklindeki rahim a�z� kanserlerinde daha s�k görülür. (NCBI, nyulangone.org, Vikipedi)

Risk Tiplerinin Onkogenik Mekanizmas�

• Yüksek riskli HPV tipleri, E6 ve E7 onkoproteinlerini üretir. Bu proteinler, hücredeki tümör bask�lay�c� proteinler olan p53 ve pRb’yi etkisiz hale getirerek hücre proliferasyonunu kontrolsüz hale getirir. Uzun süreli enfeksiyon sonucunda kanser öncesi lezyonlar veya malign tümörler geli�ebilir. (Vikipedi)

• Rahim a�z� kanserinin hemen hemen tüm vakalar�nda (yakla��k %99), yüksek riskli HPV türlerine rastlan�r. Bunlar�n en agresif iki alt tipi 16 ve 18'dir. (Hastal�k Kontrol ve Önleme Merkezleri, Vikipedi)

Bu bölüm özetle:

• HPV tipleri risk kategorilerine ayr�l�r: Dü�ük riskli türler si�il olu�tururken, yüksek riskli tipler kansere neden olabilir.

• HPV 16 ve 18, kansere dönü�me potansiyeli en yüksek olan alt tiplerdir.

• E6 ve E7 onkoproteinleri, yüksek riskli tiplerin hücresel dönü�üm mekanizmas�nda anahtar rol oynar.

HPV Tedavisi - Var m�, Varsa Nas�l?

HPV enfeksiyonunun kendisini ortadan kald�ran bir tedavi yoktur. Tedavi, virüs yerine virüsün neden oldu�u lezyonlar üzerine odaklan�r. S�kl�kla genital si�illerin (kondilom) giderilmesi temel amaçt�r. (Wikipedia: Genital wart, hpvkondilom.com)

Genital Si�illerin Tedavi Seçenekleri

Genital si�iller için kullan�lan tedavi yöntemleri iki ana kategoride s�n�fland�r�labilir:

• Fiziksel yok etme (ablasyon)

Bu yöntemler, si�illeri do�rudan ortadan kald�rmay� hedefler. Seçenekler �unlard�r:

o Kriyoterapi (dondurma)

o Elektrokoterizasyon veya LEEP (loop elek-trocerrahi)

o Lazer ablation

o Cerrahi eksizyon

Bu yöntemler ilk tedavi �ans� verir, ancak nüks (tekrar görülme) riski yüksektir. (Mayo Clinic, Wikipedia: Genital wart)

• Topikal (yerel) ilaç tedavileri

Kullan�m� hastan�n kendisi taraf�ndan uygulanabilir, yan etkisi genellikle azd�r. Yayg�n seçenekler:

o Podofiloks (podofilin türevi jeller/kremler)

o �mikwimod krem (ba��kl�k tepkisini uyaran)

o Trikloroasetik asit (asit bazl� tahrip edici solüsyon)

Bu ajanlar si�illerin küçülmesine veya yok olmas�na yard�mc� olabilir. (Wikipedia: Genital wart)

CIN ve Prekanseröz Lezyonlara Müdahale

Rahim a�z� hücrelerindeki kanser öncesi de�i�iklikler (CIN 2 veya CIN 3) genellikle tedavi gerektirir. Uygulanan yöntemler �unlard�r:

• Dondurma (krio-kauter)

• Elektrokoterizasyon

• LEEP (loop cerrahi eksizyon)

• Konizasyon (so�uk b�çakla konik doku ç�kar�m�)

Bu i�lemler, hem yüksek dereceli lezyonlar� ortadan kald�r�r hem de rahim a�z� kanseri riskini azalt�r. Ancak cerrahi olanlarda özellikle erken do�um riski artabilir. (Mayo Clinic, Wikipedia: Cervical intraepithelial neoplasia)

Tedavi Etkisizlik ve Nüks Durumu

• Genital si�iller baz� ki�ilerde tedaviye gerek kalmadan 6 ay içinde kendili�inden kaybolabilir. Ancak, en yayg�n senaryo; tedavinin gerekmesi, tedavi sonras� nüksün (yakla��k %10) görülmesidir. (Verywell Health – genital warts article)

• HPV virüsü, lezyon ortadan kalksa bile deri alt�nda kalmaya devam edebilir ve bula��c�l�k süresi devam edebilir. (%50 si�il kaybolur, %10’dan az�nda 2 y�l içinde virüs devam eder.) (Verywell Health)

Genel Özet:

• HPV virüsünü yok eden tedavi yoktur; yaln�zca lezyonlar hedeflenir.

• Genital si�iller tahrip edilebilir veya ilaçla tedavi edilebilir.

• CIN 2+ lezyonlar, cerrahi yöntemlerle müdahale edilerek ilerleyi�i durdurulabilir.

• Lezyon tedavisi sonras� bile nüks ve bula�ma riski sürer; ba��kl�k sistemi bu süreçte önemli rol oynar.

HPV’den Korunma Yollar�

HPV enfeksiyonundan korunman�n temel yollar� aras�nda HPV a��s�, barrier (engel) yöntemler, cinsel e� say�s�n�n k�s�tlanmas� ve düzenli tarama yer al�r.

HPV A��s� ile Korunma

HPV a��s�, serviks ve di�er HPV ili�kili kanserleri önlemede etkili bir yöntemdir. A��, genital si�iller ve birçok kanser türüne neden olan HPV tiplerine kar�� koruma sa�lar. (CDC, Preventing HPV-Associated Cancers).

A��, enfeksiyon olu�madan önce uyguland��nda en yüksek korumay� verir. Bu nedenle erken ya�ta yap�lmas� önerilir. (CDC, Reducing Risk for Cervical Cancer).

Bariyer Yöntemler ve Cinsel Davran��

• Kondom kullan�m�, HPV bula�ma riskini azaltabilir. Ancak virüs, kondomun kapsamad�� deri ve mukoza alanlar�ndan bula�abilir, bu nedenle tam koruma sa�lamaz. (CDC, HPV Treatment Guidelines).

• Cinsel partner say�s�n�n s�n�rlanmas�, HPV bula�ma riskini dü�ürür. Yine de, tek partnerli ki�ilerde dahi HPV görülme olas�l�� vard�r. Ayn� kaynakta desteklenmi�tir.

Tarama ve Erken Tespit

HPV ile ili�kili rahim a�z� kanserinin önlenmesinde üçüncü temel unsur düzenli taramad�r.

• HPV DNA testi veya Pap testi, tarama amac�yla kullan�labilir.

• Kurallar genellikle 25–65 ya� aras� kad�nlarda her 3–5 y�lda bir tarama yap�lmas�n� önerir. (ACS via Cancer.gov, WHO guideline on screening).

Özetle:

• HPV a��s�, ya�a uygun �ekilde uyguland��nda en etkili korunma yöntemidir.

• Kondom ve di�er bariyer yöntemleri riski azalt�r ama tamamen engellemez.

• Partner say�s�n�n s�n�rland�r�lmas�, bula� riskini dü�ürür.

• Düzenli HPV testi ve tarama, enfeksiyonun kansere dönü�me riskini azalt�r.

HPV A��s�

HPV a��s�, insan papilloma virüsüne kar�� korunmada temel önlem olup, hem kad�nlara hem erkeklere önerilir. Doz say�s� ve zamanlama, ki�inin ya��na ve ba��kl�k durumuna göre de�i�ir. A�a��da bu süreci net �ekilde aç�kl�yorum.

Kaç Ya��nda ve Kimlere HPV A��s� Yap�lmal�?

• 9–14 ya� aras� bireyler için HPV a��s�, 2 doz olarak uygulan�r. Bu ya� grubundaki çocuklar cinsel aktivite ba�lamadan ba��kl�k sistemleri güçlü oldu�undan, etkinlik yüksektir. CDC ba�ta olmak üzere birçok kurum bu yas grubu için iki doz �emas�n� önerir. (Hastal�k Kontrol ve Önleme Merkezleri)

• 15–26 ya� aras� ki�iler ile immün bask�lanm�� bireyler (örn. HIV pozitif), 3 doz a�� olmal�d�r. Dozlar genellikle 0., 1–2. ve 6. ayda planlan�r. (Hastal�k Kontrol ve Önleme Merkezleri)

• 27–45 ya� aras� yeti�kinler, bireysel risk de�erlendirmesine ba�l� olarak a�� olabilir. CDC, bu ya� grubuna ki�isel kararla (shared decision-making) yakla��yor. (Cleveland Clinic, Mayo Clinic)

Doz Aral�klar� Nas�l Olmal�?

• 2 doz �ema (9–14 ya�): �lk dozun ard�ndan 6–12 ay içinde ikinci doz yap�lmal�d�r. E�er ikinci doz 5 aydan erken uygulan�rsa, üçüncü doz gerekebilir. (Hastal�k Kontrol ve Önleme Merkezleri)

• 3 doz �ema (15–26 ya� ve ba��kl�� bask�lanm�� bireyler):

o Doz 1: Ba�lang�ç zaman�

o Doz 2: 1–2 ay sonra

o Doz 3: �lk dozdan 6 ay sonra (Hastal�k Kontrol ve Önleme Merkezleri, MerckVaccines.com)

• Türkiye klinik önerileri de benzer zamanlamay� benimser: 15 ya� sonras� için iki ay arayla ikinci doz ve ard�ndan alt� ay sonra üçüncü doz. (Hpv Tedavisi Ankara)

HPV A��s� Yan Etkileri

HPV a��s� güvenli kabul edilen bir a��d�r. A�a��da, s�k ve nadir görülen yan etkiler kan�ta dayal� kurumlar ve çal��malarla desteklenerek listelenmi�tir.

S�k Görülen Lokal ve Sistemik Yan Etkiler

• A�� uygulama bölgesinde a�r�, k�zar�kl�k, �i�lik en s�k bildirilen etkiler aras�ndad�r. Bu belirtiler genellikle hafif düzeyde olup k�sa sürede geçer. (CDC - HPV Vaccine Safety, Memorial Sa�l�k Rehberi)

• Ba� a�r�s�, yorgunluk, hafif ate�, bulant�, ba� dönmesi gibi sistemik yan etkiler de nadiren, geçici olarak görülebilir. (Dergipark çal��mas�, CDC geçmi� uyar�)

Bay�lma (Senkop) ve Nadir Ciddi Etkiler

• A�� sonras�nda bay�lma (senkop) nadiren gözlemlenmi�tir. Bu nedenle a�� sonras� 15 dakika oturarak veya uzanarak beklemek önerilir. (CDC - VAERS verileri, Gardasil bilgi sayfas�)

• Ciddi alerjik reaksiyonlar (anafilaksi gibi) çok nadir görülür, herhangi bir �üpheli durumda derhal t�bbi müdahale gerekebilir. (MedlinePlus)

Genel Özet

• Lokal etkiler (a�r�, �i�lik, k�zar�kl�k) en s�k görülür ve genellikle hafiftir.

• Sistemik etkiler (ate�, yorgunluk, ba� a�r�s�) daha seyrektir.

• Bay�lma ya�anabilir, bu yüzden a�� sonras� gözetim önerilir.

• Ciddi reaksiyonlar çok nadirdir; fayda-risk dengesi göz önünde bulunduruldu�unda a��n�n faydalar� çok daha a��r basar.

HPV: Neden Önemli ve Neler Yap�labilir?

HPV, ço�unlukla cilt ve mukoza yoluyla bula�an yayg�n bir virüstür. Genital si�il ya da hücresel de�i�iklikler �eklinde seyreden enfeksiyon, yüksek riskli tiplerde kansere dönü�ebilir. Bu nedenle hem bireysel hem toplum sa�l�� aç�s�ndan etkili önlemler almak hayati önem ta��r.

Soru-Cevap

C: HPV, cinsel temas ba�ta olmak üzere yak�n deri temas�yla bula�an bir virüstür.

S: HPV belirtileri kad�nlarda ve erkeklerde farkl� m�d�r?

C: Evet. Kad�nlarda rahim a�z�nda hücresel de�i�ikliklere yol açabilir, erkeklerde genital si�iller daha s�k görülür.

S: HPV testi nas�l yap�l�r?

C: Kad�nlarda smear veya HPV DNA testiyle, erkeklerde sürüntü veya biyopsi ile yap�l�r.

S: HPV tedavi edilebilir mi?

C: HPV’nin kendisi için do�rudan tedavi yoktur. Ancak ba��kl�k sistemi virüsü ço�unlukla temizler; si�iller ve hücresel de�i�iklikler tedavi edilebilir.

S: HPV a��s� kaç doz yap�l�r ve kimler yapt�rmal�d�r?

C: 9–14 ya� aras�nda 2 doz, 15 ya� üzeri için 3 doz önerilir. Hem kad�n hem erkekler yapt�rabilir.

S: HPV kansere yol açar m�?

C: Yüksek riskli tipler, özellikle HPV 16 ve 18, rahim a�z� kanseri ba�ta olmak üzere baz� kanserlere neden olabilir.

S: HPV kendili�inden geçer mi?

C: Ço�u HPV enfeksiyonu ba��kl�k sistemi taraf�ndan 1-2 y�l içinde temizlenir.

Blog

HPV Vir�s� Nedir ve Nas�l Bula��r

Hemoroid Nedir

Yara Kremleri

Alwin �la� ve Kozmetik San.Tic.Ltd.�ti

Karl�tepe Mahallesi

Ordu Cad. No:175 P.K 34240

Gaziosmanpa�a / �stanbul / T�rkiye

+90 543 425 59 46